Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co sprawia, że mleko ma słodkawy smak? Otóż odpowiedzialna za to jest laktoza – cukier mleczny, który odgrywa znaczącą rolę w diecie niemowląt, ale także może być źródłem problemów dla wielu dorosłych.
Laktoza – co to takiego?
Laktoza, zwana inaczej cukrem mlecznym, to składnik występujący spożywanych przez nas w mleku oraz wyrobach mleczarskich, taki jak sery, jogurty czy śmietana. Popularny dwucukier naturalnie występuje w mleku ssaków, w tym mleku krowim, kozim i ludzkim. Co oznacza termin dwucukier lub disacharyd? Otóż określenie to oznacza, że w jednej cząsteczce laktozy wystepują są dwa prostsze cukry: glukoza i galaktoza. Molekuła jako całość połączona jest wiązaniem β-glikozydowym. Dzięki obecności laktozy mleko ma swoją charakterystyczną, subtelnie słodkawą nutę.
Dlaczego laktoza jest ważna?
W pierwszych miesiącach życia, laktoza stanowi jedno z głównych źródeł energii, z uwagi na fakt, że dostarcza kalorii niezbędnych do wzrostu, a także wspomaga rozwój mózgu dziecka. Co więcej, laktoza przyczynia się do przyswajania wapnia, co ma znaczenie dla budowy mocnych kości.
Laktoza a nietolerancja
Nietolerancja laktozy to powszechny problem, który dotyka szczególnie dorosłych. Aby organizm mógł strawić laktozę, musi zostać ona rozłożona na składniki – glukozę i galaktozę. Proces ten wymaga obecności enzymu zwanego laktazą, który jest produkowany przez jelito cienkie. Osoby z nietolerancją laktozy mogą doświadczać różnych dolegliwości po spożyciu mleka, takich jak wzdęcia, bóle brzucha, czy problemy trawienne. Osoby z nietolerancją laktozy często unikają produktów mlecznych lub stosują zamienniki mleka o niskiej zawartości laktozy.
Ciekawostki o laktozie
Ciekawostką jest, że zdolność do trawienia laktozy u dorosłych ludzi to stosunkowo nowa cecha ewolucyjna, taki cywilizacyjny przystanek. W niektórych populacjach, gdzie hodowla zwierząt była powszechna, naturalna mutacja pozwoliła na trawienie laktozy także w dorosłym życiu.
Trzeba także zwrócić uwagę, że laktoza jest mniej słodka niż fruktoza czy sacharoza, co sprawia, że mleko ma delikatnie słodki, a nie przesłodzony smak. Co więcej laktoza jest wykorzystywana w przemyśle spożywczym nie tylko w produktach mlecznych. Stosuje się ją także jako wypełniacz lub stabilizator w lekach i różnych produktach spożywczych.
Cukier ten ma także za sobą kosmiczną przygodę. Laktoza była bowiem jednym z komponentów diety astronautów podczas historycznych misji Apollo, co świadczy o jej wartości odżywczej i łatwości w dostarczaniu energii.